Eerste Vijfjaren Plan (1953-1957)
De Sovjet-Unie was China’s enige machtige bondgenoot en het enige land dat in de praktijk ervaring had met socialisme. Hoewel de opvattingen van Mao en Stalin zeer verschillend waren, zag China zich gedwongen de Sovjetunie als voorbeeld en bron van steun te nemen. Dit kwam vooral tot uiting in de periode van het Eerste Vijfjaren Plan (1953-57). In 1954 werd een nieuwe grondwet afgekondigd. Mao werd naast partijleider ook president, Zhou Enlai werd premier. Via `massa-organisaties’ als vakbonden, vrouwenfederatie en jeugdliga schiep de CPC een kader voor geleide participatie van de bevolking.
Naar Russisch voorbeeld lag economisch de nadruk op centralisatie en zware industrie. Ondernemingen werden gesocialiseerd, moesten zich schikken naar staatsplanning en -controle. Ook op het platteland koos men voor de Russische weg van collectivisering. Via `wederzijdse hulpteams’ en `lagere coöperaties’ werden in 1956 `hogere coöperaties’ gevormd. Daarbij waren grond en productiemiddelen gemeenschappelijk bezit en kregen de boeren loon naar verrichte arbeid.
In 1956 verklaarde Mao dat het socialisme vaste grond onder de voeten had gekregen. Verdergaande modernisering werd nu het motto. Daarbij was de inbreng van wetenschappers en technici essentieel. Onder de leuze ‘Laat Honderd Bloemen Bloeien en Honderd Denkscholen Wedijveren‘ riep Mao de intellectuelen op om opbouwende kritiek te leveren en zich creatief in te zetten voor de algehele modernisering. Dit leverde echter een voor de leiding onverwacht grote golf van kritiek op allerlei misstanden op. Het orthodoxe deel van de Partij verweet de intellectuelen in hun kritiek ondermijnend te zijn en het socialisme aan te vallen.
In 1957 volgde een Anti-Rechtsen campagne, waarvan vele uitgesproken critici het slachtoffer werden. Toch nam de top een deel van de kritiek over en er kwamen maatregelen tegen bureaucratisme. De regering vaardigde richtlijnen uit om de industrie te decentraliseren en het lokale bestuur meer gezag te geven.
Hoewel het Vijfjarenplan cijfermatig een succes was (de productie van de industrie steeg 128% en die van de landbouw 25%) was er ook binnen de CPC steeds meer onvrede met het Russische model.
<- Herstel en wederopbouw | Geschiedenis na 1949 | -> Grote Sprong Voorwaarts