LHASA ལྷ་ས་ / 拉萨
Lhasa is de hoofdstad van Tibet. Het is het bestuurlijke centrum van de regio en mede daardoor deels een Chinese stad geworden. Tegelijk is Lhasa de religieuze hoofdstad voor de Tibetanen. Het is daardoor een stad met twee gezichten: een oud Tibetaans centrum met de Potala en de Jokhang, moderne Han-Chinese wijken en rond de stad grote Tibetaanse kloosters.
Lhasa is bereikbaar per vliegtuig vanuit Chengdu, Xining, Xi’an, Beijing en Kathmandu, per trein vanuit Beijing en Chengdu of over land vanuit Golmud of vanuit Kathmandu.
Wie Lhasa en Tibet wil bezoeken moet zich goed realiseren dat de werkelijkheid soms minder romantisch is dan het beeld van Tibet dat vooral door Hollywood is geschapen. De Tibetanen zijn ook gewone mensen met hun zorgen van alledag en zijn niet voortdurend aan het mediteren of te leviteren. De religie is er wel overduidelijk aanwezig, ook in de devotie van de pelgrims. De Culturele Revolutie is inmiddels jaren geleden en de Tibetanen hebben een mate van religieuze vrijheid en allerlei religieuze gebouwen zijn gerestaureerd en vernieuwd. Tegelijk is het bestuur duidelijk in handen van de Chinese overheid, ondanks de deelname daarin van Tibetanen.
De hoofdstad van Tibet bestaat uit een Chinees en een Tibetaans deel. Het Tibetaanse deel is het meest interessante. Hier kunt u heerlijk rondzwerven en “verdwalen” in de kleine straatjes. U zult even moeten wennen aan het stof en het gebrek aan hygiëne. Maar u zult ook merken dat veel Tibetanen vriendelijk en vrolijk zijn. U loopt de kans te worden uitgenodigd voor een kopje traditionele yakboterthee. Soms wordt u aangeklampt door grote, woest uitziende Khampa, die u snuisterijen proberen te verkopen. Er zijn diverse restaurantjes waar u veilig en goedkoop kunt eten. Ze serveren er Tibetaans, Indiaas, Chinees en zelfs Westers eten.
Geschiedenis
De geschiedenis van Tibet is veel gecompliceerder dan soms wordt voorgesteld. De nu dominante Geelmutsen Sekte (waarvan de Dalai lama het hoofd is) wist in de 17e eeuw met hulp van de Mongolen andere Tibetaanse sekten te verslaan. Een eeuw later werden de Mongolen verslagen met Chinese hulp en erkende Tibet onderschikking aan de keizer. Van 1912 tot 1949 was China in burgeroorlog en verloor het gezag over Tibet.
De Volksrepubliek beschouwde zich als erfgenaam van het keizerrijk en alle gebieden die daartoe behoorden. Onder dreiging van een opmars van het leger erkende Tibet in 1951 deel van China te zijn. De (toen 16-jarige) Dalai Lama mocht aanblijven als geestelijk leider, maar zijn wereldlijk gezag werd duidelijk ingeperkt. Tegelijk kwamen er, vooralsnog, in de buitengebieden hervormingen waarbij de kloosters hun macht als feodale landheren verloren. Tegen die achtergrond ontstond de opstand die culmineerde in de vlucht van de Dalai Lama in 1959. Daarna werd in heel Tibet de sociaal-economische macht van de kloosters gebroken.
De Culturele Revolutie (1966-76) betekende dat in heel China alles wat oud, feodaal en ‘bijgeloof’ was radicaal werd aangepakt. In Tibet resulteerde het in de verwoesting van veel tempels en kloosters en onderdrukking van de religie en tradities.
Daarna kwam er weer wat vrijheid, binnen de beperkte Chinese definitie van religie, terwijl in het oude Tibet religie veel meer was dan geestelijk leven. Ook economisch ging het geleidelijk wat beter. De nieuwe vrijheid maakte ook contacten met de buitenwereld, waaronder het ballingsoord Dharamsala, gemakkelijker.
Eind jaren ’80 waren er in Lhasa demonstraties die door het Chinese leger de kop in werden gedrukt. Sindsdien is er een ambivalent evenwicht.
Lhasa moderniseert en ook Tibetanen nemen daarin deel. Tegelijk is er een wederopleving van de religie en de macht van de kloosters hetgeen door de overheid met wantrouwige argusogen wordt bezien.
Jokhang Tempel
De Jokhang Tempel (Tsuglhakhang) is het meest heilige oord van Tibet. U ziet er veel pelgrims die hier uit heel Tibet naartoe komen en soms maanden onderweg zijn. Voor de tempel staan de pelgrims van ’s ochtends vroeg tot aan de avond, al knievallend en gebeden prevelend. Fotograferen dient met enige discretie gedaan worden.
De Jokhang is in 650 gesticht door Songtsen Gampo. In de tempel staat het grote beeld van Sakyamuni dat de Chinese prinses Wen Cheng aan de koning schonk. Zongkaba, de stichter van de Sekte der Geelmutsen, riep de Jokhang uit tot de belangrijkste plaats voor religieuze vieringen. De begane grond van de tempel bevat ongeveer twintig kapellen, gewijd aan boeddhistische godheden, Indiase heiligen en Tibetaanse koningen. Muurschilderingen beelden de zegening van het Nirvana en de gruwelen van de hel uit. Vanaf het schitterende dak heeft u een goed uitzicht over Lhasa en de Potala.
Barkhor Bazaar
Rond het centrale plein bij de Jokhan in de oude stad is in nauwe straten de Barkhor-bazaar, de markt waar allerlei religieuze en profane goederen worden verkocht. Met name in de vroege morgen en begin van de avond is het druk op de markt en u zult uw ogen uitkijken. Over de prijs moet natuurlijk onderhandeld worden.
Potala Paleis
Het Potala Paleis is de oude residentie van de Dalai Lama. De huidige gebouwen dateren uit de 17e eeuw. Het paleis, van hout, aarde en steen gemaakt, heeft dertien verdiepingen en is meer dan 117 meter hoog. Het telt ruim duizend kamers en zo’n twintigduizend beelden. Een deel van het paleis had een religieuze functie, het andere deel was voor seculier gebruik. Het paleis bevat tal van prachtige zalen en religieuze schatten.
Zomerpaleis
De zevende Dalai Lama heeft in 1755 het Zomerpaleis Norbulinka gebouwd en iedere opvolgende heerser heeft hier zijn eigen gebouwen aan toe gevoegd. U kunt er de troonzaal, de privé-woning van de Dalai Lama, een ontvangstzaal en het woonverblijf van zijn moeder bezichtigen. De stijl is een bizarre mengeling van religieus-traditioneel en modern.
Sera Klooster
Even buiten de stad ligt het vijftiende eeuwse kloosters Sera. Sera is gesticht in 1419 door Sakya Yeshe, een van Zongkaba’s acht discipelen en het werd beroemd om zijn tantristisch onderwijs. Eens waren er zevenduizend monniken, nu zijn er weer enkele honderden.
Drepung Klooster
Het beroemde, in 1416 gestichte, Drepung Klooster bood in zijn hoogtijdagen aan 10.000 monniken onderdak. Het was een van de grootste en rijkste kloosters ter wereld. Het regeerde over zevenhonderd onderkloosters en bezat grote landgoederen. Het was ook dé universiteit van Tibet. Sinds halverwege de jaren tachtig is het klooster weer een actief religieus centrum.
Ganden Klooster
Het Ganden Klooster ligt 40 km ten noordoosten van Lhasa en de tocht erheen is prachtig, maar de weg is slecht. Als u de tijd heeft, is een bezoek zeker aan te raden. Zie Ganden.
Namtso
Vanuit Lhasa is het ook mogelijk om een dagtocht te maken naar Namtso, het prachtige heilige meer. Zie Namtso.
