XIAMEN 厦门

Xiamen (in het lokale dialect Amoy geheten) in Fujian is een van de meest aangename steden van China, kleiner en fraaier dan de hoofdstad van Fujian, Fuzhou, en er is veel meer te zien. Het is een bruisende en kleurrijke enclave van 1516 km² aan de Zuidchinese kust en omvat de eilanden Xiamen, Gulan, Jimei, Tongan District en nog enkele eilanden. Er wonen 2,5 miljoen mensen in het stadsdistrict Xiamen.

Het eiland Xiamen beslaat een gebied van 124 km² en ligt voor de monding van de Jiulong (Negen Draken) rivier in het zuiden van de provincie. Het staat ook bekend als Lu (Zilverreiger) Eiland, volgens sommigen vanwege zijn vorm, volgens anderen omdat het eens een broedplaats voor deze elegante vogelsoort was. Xiamen ligt niet ver van Taiwan en dat was bepalend voor verleden en heden.

Het klimaat van Xiamen is subtropisch, met gemiddelde zomertemperaturen van 28°C en een wintertemperatuur van niet lager dan 12°C.

Geschiedenis

Xiamen was vanaf de 12e eeuw een welvarend centrum voor rijstbouw. In de 16e eeuw verschenen eerst de Portugezen en daarna (vanuit Manilla) de Spanjaarden in de stad. Zij kochten er vooral ruwe zijde. In 1604 probeerden de Nederlanders in Xiamen een handelspost te vestigen, maar dat lukte niet en de VOC week uit naar Taiwan. In 1644 werd de Ming-dynastie door de Manzu’s van de Qing omvergeworpen. Maar Xiamen en andere delen van Fujian bleven onder generaal Zheng Chenggong trouw aan de nazaten van de Ming-keizers. Zheng kreeg daarom de eretitel Guoxingye (國姓爺, ‘Heer met de keizerlijke naam’), in de lokale taal Koksengia. Hij werd door de VOC ‘Koxinga’ genoemd en verdreef korte tijd later in 1661 de Nederlanders van Taiwan. Kort na zijn dood in 1662 kwam Xiamen onder Qing-gezag.

Mede door deze langdurige en turbulente oorlogsjaren zijn veel inwoners van Xiamen en omgeving gevlucht, en vestigden zich in o.a. Taiwan, Singapore en Indonesië. In 1842 werd Xiamen na een afgedwongen verdrag een ‘open haven’, waardoor Westerlingen zich er (op Gulangyu) konden vestigen en dat is nog altijd zichtbaar in de architectuur.

In 1949 vluchtte Chiang Kaishek naar Taiwan, maar hij stationeerde ook troepen op de vlakbij Xiamen gelegen eilandjes Quemoy en Matsu. Hierom ontstond in de vijftiger jaren bijna een oorlog tussen de Volksrepubliek en Taiwan (en de USA). De situatie met deze eilandjes bestaat nog altijd.

De band met vele Overzeese Chinezen is ook altijd bepalend geweest voor Xiamen. In de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw werden Chinezen vervolgd in sommige landen (waaronder Indonesië) en sommigen keerden terug naar China. Na 1980 toen China zich steeds meer opende kwam er een nieuwe terugkeergolf die nog steeds voortduurt, ditmaal van gepensioneerde Overzeese Chinezen die zich vestigen op de plek die hun voorvaderen soms wel vijf of zes generaties geleden hebben verlaten.

De connectie met buiten heeft Xiamen altijd een open karakter gegeven en ook hebben de investeringen van buiten Xiamen behoorlijk welvarend gemaakt. De goede universiteiten zorgden altijd al voor een goed geschoolde bevolking en de investeringen door i.h.b. Chinezen uit Zuidoost-Azië en Taiwan in een Speciale Economische Zone versnelden de economische ontwikkeling.

Nanputuo Tempel

De duizend jaar oude boeddhistische Nanputuo Tempel (南普陀寺, Nanputuosi) ligt 5 km ten zuiden van het centrum aan de voet van de Wulao-berg. Het is een van de meest indrukwekkende boeddhistische tempels van China. Het tempelcomplex kijkt uit over de zee en over de Universiteit van Xiamen. De huidige structuur dateert uit de 17e eeuw.

De indeling is klassiek. Via de Tianwang Hal komt u op een binnenplaats met een de ene kant de Trommeltoren en aan de andere kant de Klokkentoren. Dan komt u in de Daxiongbao Hal met beelden van de vroegere, huidige en toekomstige Boeddha. Naast deze hal staan steentabletten, met daarop o.a. het verhaal van de onderdrukking door de Qing van een opstand van het Tiandi geheimgenootschap die zich tegen de Manzu-overheersing keerde. De volgende hal is gewijd aan Guanyin, de Chinese Godin van de Genade (fenomenologisch de Chinese pendant van de katholieke Maria). Bij de tempel is ook een bekend vegetarisch restaurant.

Universiteit van Xiamen

Vlakbij de Nanputuo de Xiamen Universiteit (厦门大学, Xiamen Daxue), die in 1921 is gesticht door Tan Kah Kee, een Overzeese Chinese filantroop. Naast de interessante architectuur van de oude gebouwen bevat de universiteit enkele musea.

Lu Xun Museum

Het Lu Xun Museum (鲁迅纪念馆, Lu Xun Jinianguan) is in het Jimei-gebouw. De beroemde schrijver Lu Xun (1881-1936) was in 1926-27 aan de universiteit verbonden. Het museum toont zijn kamer en vijf andere kamers, met tentoonstelling van Lu’s leven en activiteiten in Xiamen, Beijing, Guangzhou en Shanghai.

Antropologie Museum

Elke zaal behandelt een stadium in de ontwikkeling van de mensheid, met nadruk op China.

Overzeese Chinezen Museum

Het in 1959 gestichte Overzeese Chinezen Museum (华侨博物院, Huaqiao Bowuyuan) ligt vlakbij de universiteit. U kunt u er een fototentoonstelling over de geschiedenis van de Overzeese Chinezen in de hele wereld bekijken, alsmede archeologische vondsten de lokale landbouwgeschiedenis.

Hulishan Fort

Het in 1891 gebouwde Hulishan Fort (胡里山砲台, Hulishan Paotai) ligt aan zee, niet ver van de universiteit. Met een verrekijker kunt u de Guomindang-vlag op het eiland Jinmen, dat in Taiwanese handen is, zien.

Botanische Tuinen

De universiteit heeft een bijbehorende Botanische Tuin (厦门大学植物园, Xiamen Daxue Zhiwuyuan) en daar vlakbij (boven de Nanputuo Tempel) is de Duizend Rotsen Botanische Tuin (万石植物园, Wanshi Zhiwuyuan). In deze tuin vindt u meer dan 4.000 verschillende plantensoorten (waaronder ruim honderd bamboesoorten), een reservoir en een vegetarisch restaurant.

Tijgerstroom Rots

Even ten noorden van de universiteit is het Hongshan Park (鸿山公园, Hongshan Gongyuan). Daarachter is de Tijgerstroom Rots (虎溪岩, Huxiyan). Hij is omringd door bomen en biedt uitzicht op het eiland Gulangyu. Bij de rots is een meer dan 500 jaar oude tempel. Bij de tempel hoort een boeddhistisch vegetarisch restaurant (虎溪岩寺素餐馆, Huxiyansi Su Canguan).

Bailuzhou Park

Ongeveer in het middenwesten van Xiamen Eiland is veel water met op een eiland het Bailuzhou Park (白鹭洲公园, Bailuzhou Gongyuan). Dit is een beetje de expats- en yuppenbuurt van Xiamen. Er zijn hier en aan de Yundang Lu (筼筜路), ook wel Coffee Street genoemd, ten noorden ervan allerlei trendy restaurantjes, bars, coffeeshops en galeries te vinden.

Jimei 集美

Het schiereiland Jimei, dat 2,83 km² beslaat, ligt tien kilometer ten noorden van het centrum van Xiamen. Het kan bereikt worden via een granieten dijk vanaf Xiamen, die in 1953-55 is gebouwd.

Tachtig procent van de bevolking heeft verwanten in het buitenland. Op Jimei is het Jiageng Park (嘉庚公园, Jiageng Gongyuan). Daarin bevindt zich een zeer interessant monument, gebouwd ter ere van de Overzeese Chinese filantroop Tan Kah Kee (Chen Jiageng, 陈嘉庚, 1874-1961), die veel geld heeft verdiend in rubber, rijst en ananas in Singapore en een deel hiervan stopte in het onderwijs in zijn thuisplaats. De in 1950 gebouwde Schildpaddentuin (de schildpad is een symbool van lang leven) is een encyclopedie in steen, vol afbeeldingen van de zaken die Tan Kah Kee de mensen wilde leren: fabrieken, machines, exotische dieren, Chinese literatuur, geschiedenis en cultuur. Zijn weelderige graftombe heeft de vorm van een hoefijzer. Zijn biografie is in plaatjes rond de op een kunstmatig eilandje gelegen tombe te volgen. Ook zijn voormalige huis (陈嘉庚先生故居, Chen Jiageng Xiansheng Guju) is er te zien.

Vlakbij ligt de enorme school van Jimei, welke Tan ook financierde, nu het Taal en Cultuur Instituut van de Huaqiao Universiteit (华侨大学华文学院, Huaqiao Daxue Huawen Xueyuan). Hier komen voornamelijk Overzeese Chinese studenten uit de hele wereld. In de school zijn momenteel ca. 20.000 leerlingen. De school ziet uit over de Drakenbootvijver (龙舟池, Longzhouchi) waar elk jaar de drakenbotenwedstrijden worden gehouden. Een museum vlakbij toont fragmenten uit het leven van Tan.

Gulangyu 鼓浪屿

Het eiland Gulangyu (Trommelgolven Eiland) is in vijf minuten per veerboot bereikbaar vanaf Xiamen. Op het eiland rijden geen auto’s, voor degenen die moeite met lopen hebben is er wel een e-trammetje. Gulangyu is populair voor huwelijksreizen en is zeer druk tijdens Valentijnsdag; het eiland geldt als een van de meest romantische bestemmingen in China. Het is sinds 2017 een UNESCO World Heritage Site. Om de toeristen in goede banen te leiden is er de Island Ring Road, een wandelpad rond het eiland.

Gulangyu is heuvelachtig en beslaat 1,7 km². Er wonen slechts 16.000 mensen, maar er komen er dagelijks veel meer. Er heerst op het eiland een mediterrane sfeer door het aangename klimaat en de architectuur. Nadat in 1842 Xiamen een vrijhaven werd vestigden zich hier westerlingen. Rond 1860 kwamen er weelderige villa’s en vervolgens ook kerken, een ziekenhuis, postkantoor, bibliotheek, hotels en consulaten. In 1902 werd het een internationale concessie. Naast de koloniale villa’s en consulaten bouwden ook rijke Chinezen luxe huizen op het eiland.

Het hoogste punt van Gulangyu is de 90 meter hoge Riguangyan (日光巌, Zonlichtrots). Hiervandaan heeft u een prachtig uitzicht over Gulangyu en de haven. Vlakbij is de Gedenkzaal voor Zheng Chenggong (郑成功纪念馆, Zheng Chenggong Jinianguan). Een deel van het tentoongestelde hier is gewijd aan de VOC op Taiwan, de rest aan de man die door de Nederlanders Koxinga werd genoemd en die onze voorvaderen van het eiland veegde.

Aan de westkant van het eiland op een rotspunt in de zee staat ook nog een metershoog Standbeeld van Koxinga, dat in 1985 is gebouwd.

De Shuzhuang Tuin (菽庄花园, Shuzhuang Huayuan) uit 1913 telt 44 bruggen en 12 paviljoenen en rotspartijen. Via een stenen loopbruggetje over het water kunt u het grootste strand van Gulangyu, het Gangzihou Strand, bereiken.

Gulangyu wordt ook wel ‘piano eiland’ genoemd. Vele villa’s hadden een piano en het eiland bracht diverse pianisten voort. Niet ver van de Shuxhang Tuin is het Piano Museum (钢琴博物馆, Gangqin Bowuguan), met daarin honderd piano’s vanuit de hele wereld. Er is nog een pianomuseum en er zijn een oud en een nieuw Orgel Museum, met daarin o.a. een 19e eeuws orgel uit de katholieke kerk van Boston.