Omgangsvormen
Reizen betekent een ontmoeting met een andere cultuur, en dus een confrontatie met andere normen, waarden, gedrag en gebruiken. Zo is het in China wel gebruikelijk om elkaar bij een begroeting de hand te schudden, maar niet om elkaar te kussen. In het algemeen geldt in China dat het uiten van affectie en het tonen van persoonlijke emoties niet in het openbaar behoort te gebeuren, hoewel ook dit aan het veranderen is. Niettemin valt het velen op dat Chinezen zich naar onze opvattingen in het openbaar nogal onbehouwen tegenover elkaar gedragen. Bij loketten en het instappen in bussen wordt zonder onderscheids des persoons voorgedrongen. Ongelukjes op straat willen nogal eens uitmonden in felle ruzies. Men verklaart dit wel uit het Confucianisme, waarin willekeurige vreemdelingen buiten de te koesteren menselijke relaties vallen. Onder mensen die elkaar wel kennen of een zakelijke relatie hebben, gelden subtiele en, naar onze opvattingen, overdreven hoffelijke omgangsvormen.
Voor reizigers is het in China een essentiële regel om niet de beheersing te verliezen, ook al wordt u soms star of onbehouwen bejegend. Met kwaad worden wint u meestal niets en daalt u in achting. Ook moet u niet iets doordrukken ten koste van een individuele Chinees, aangezien deze daarmee zijn ‘gezicht verliest’ en dat ligt gevoelig en werkt meestal averechts. Dat wil echter niet zeggen dat u zich onheus moet laten behandelen.
Informele contacten (bijvoorbeeld mensen die buitenlanders op straat aanspreken om hun Engels te oefenen) blijven wegens gebrek aan taalkennis meestal beperkt tot hoe u heet, waar u vandaan komt en welke steden u in China bezoekt. Als er een uitgebreider gesprek ontstaat, valt het velen op dat Chinezen vragen die bij ons als persoonlijk worden ervaren, als de gewoonste zaak van de wereld beschouwen. Elke Chinees zal u desgevraagd direct vertellen hoe oud hij of zij is en hoeveel hij of zij verdient. Omgekeerd kunt u derhalve ook dergelijke vragen verwachten. Het onderwerp politiek ligt soms nog gevoelig. Als het initiatief van uw gesprekspartner komt, zult u echter merken dat er vaak opvallend openhartig over politiek wordt gesproken.
Fooien en commissies
Het geven van fooien in China wordt steeds gebruikelijker. Een richtlijn zou kunnen zijn:
- Taxichauffeurs, minder dan 10% van het bedrag
- Bediening in restaurants, minder dan 10% van het bedrag
- Porters in hotels, 5-10 Yuan per koffer
- Lokale gidsen en chauffeurs van toeristenbusjes worden over het algemeen slecht betaald en zijn voor een substantieel deel van hun inkomen afhankelijk van deze fooien en commissies. Zij rekenen ook echt op een fooi. Als u met 2 of 4 personen reist, dan is een richtlijn € 20-25 per gids per dag en voor een privéchauffeur € 10-15 per dag, dit omgerekend in Renminbi.
Afdingen
In grotere winkels kan gewoonlijk niet worden afgedongen. Hoogstens is het bijvoorbeeld in een antiekwinkel mogelijk om via vriendschappelijke discussie tot een ‘prijsbijstelling’ te komen. Op straat, markten en in souvenirwinkeltjes vindt afdingen wel degelijk plaats, evenals bij straatventers die hun waar bij veel bezochte bezienswaardigheden aanbieden. Een handvat voor het gemiddelde percentage dat u van de vraagprijs af moet zien te krijgen is moeilijk te geven. Veel Chinezen denken dat Westerlingen zonder uitzondering rijk zijn en beginnen met een ridicule vraagprijs, die echter razendsnel kan kelderen.
Taxi’s hebben bijna altijd een meter, hoewel deze niet altijd aanstaat en u dan vooraf over de prijs dient te onderhandelen. Bij fietsriksja’s en motortaxi’s is het zaak om altijd van tevoren een prijs af te spreken.